Zwarte goud

Sinds jaar en dag is Royal Dutch een veilige haven voor de belegger die rust wil in zijn fonds – een winstwaarschuwing verandert daar weinig aan. Maar wie de film There will be blood heeft gezien, weet dat het niet altijd zo rustig is geweest aan het oliefront. In deze grimmige rolprent vertelt regisseur Paul Thomas Anderson het verhaal van een goudzoeker die zijn geluk tracht te vinden in de ‘oliegekte’ die in het begin van de twintigste eeuw Zuid-Californië in zijn greep had. Overal spoot het zwarte goud uit de grond, investeerders stonden in de rij maar lang niet alle bedrijven bleken bonafide. Na een decennia durende slachting bleven een paar stabiele reuzen over.


‘Groene gekte’

Groene energie is the new frontier van de energiesector. Aangespoord door een reeks noodlotsrapporten, is de hele samenleving de weg naar verduurzaming ingeslagen. Van grootindustrie tot eenpersoonshuishouden, iedereen ‘moet’ mee in deze transformatie die door klimaatsceptici als ‘de groene gekte’ wordt aangeduid. Het lijkt een kwestie van tijd voordat bij de afvalbak het nietje uit het theezakje moet worden gescheiden. En, net als de beginnende oliesector een eeuw geleden, wordt ook de groene energie branche geplaagd door een reeks schandalen.


1,4 miljard euro kwijt 

De meest recente slachtoffers zijn de duizenden Duitse - en hoogstwaarschijnlijk ook veel Nederlandse beleggers – die hun beleggingen in de windmolenparken van Prokon dreigen kwijt te raken. In de afgelopen jaren heeft dit Duitse bio-energie bedrijf, gevestigd in het vlakbij Hamburg gelegen Itzehoe, ca. 75.000 beleggers weten te verleiden een bedrag van 1,4 miljard euro in zogenaamde ‘Genussrechten’ te steken. In theorie levert deze effectenvorm louter genot op maar, de houder van het certificaat heeft geen stemrecht en staat bij een faillissement helemaal achteraan in de rij. In de actuele praktijk blijkt het genotsrecht de houders een bijzonder bittere nasmaak op te leveren.


Verzekerd rendement 

En dat terwijl beleggers zich juist zo veilig waanden. De aandeeltjes, waarvoor overal werd geadverteerd, verzekerden een rendement van zes tot acht procent en als je er vanaf wilde, kon je binnen één maand weer uitstappen. Deze belegging leek letterlijk de wind mee te krijgen: Merkel & co zetten zwaar op alternatieve energie en de voorraad wind is even onuitputtelijk als de energiebehoefte – wat kon er mis gaan? Een boel. Zonder subsidie is windenergie niet winstgevend. Omdat overheden te pas en te onpas snijden in hun budgetten is deze geldstroom hoogst onzeker. Daarbij komt dat de marktprijs van windenergie niet concurrerend is zolang producenten van fossiele energie de externe maatschappelijke kosten van de opwekking via gas en olie (luchtverontreiniging, afval, gezondheidseffecten) niet hoeven mee te rekenen. Slecht management en een fikse scheut opportunisme doen de rest. Toen duidelijk werd dat Prokon het beloofde rendement niet kon uitbetalen, gooiden beleggers hun ‘Genussrechten’ in de verkoop. Begin deze week maakte het bedrijf bekend dat een faillissement onvermijdelijk is wanneer meer dan vijf procent van hen zijn geld opeist. Omdat inmiddels ruim dertien procent wil ‘cashen’, kan het doek ieder moment vallen. Schrale troost: over dertig jaar staat er vast een filmmaker op die in een episch drama de strubbelingen uit de begintijd van de groene energie vastlegt. Voorlopig heersen er de wetten van There will be blood.