Vanaf deze week gaan miljarden foto’s, filmpjes en zoekopdrachten via de servers in de Kop van Noord-Holland van mobiele telefoons en computers de cloud in.

Dat gebeurt al enkele jaren in Eemshaven, waar een bestaand datacenter van de zoekgigant wordt uitgebreid. De ’cloud’ van het softwarebedrijf blijkt dus eigenlijk heel erg aards: het is een enorme ’doos’ met een soort slotgracht eromheen, zwaar beveiligd, en gevuld met rekken met servers en harde schijven. Het enorme energieverbruik - volgens netbeheerder TenneT slurpt een datacenter grofweg net zoveel en energie als een stad als Alkmaar - wordt klimaatneutraal geregeld. Met zonne- en windenergie, afkomstig uit Zeeland en drie andere plekken. Maar niet uit de nabije windmolens in de Wieringermeer, aldus Google.

Ruimtebeslag

In Middenmeer werken rond 125 mensen voor Google, in Eemshaven na de uitbreiding 350. Niet indrukwekkend veel, zeker als je het afzet tegen het gigantische ruimtebeslag van deze datacenters. Op de vraag hoeveel werknemers er per vierkante meter rondlopen, kon Google deze krant geen antwoord geven, maar het is onvergelijkbaar met een gewone fabriek. Wel vertelt Google dat de twee datacenters een investering van 2,5 miljard euro hebben gevergd.

De economische impact van de datacenters is echter veel groter dan de banen in deze centra zelf, zegt Google. Ter ondersteuning heeft de zoekgigant Copenhagen Economics een studie laten verrichten waarin dr. Bruno Basalisco van het onderzoeksinstituut becijfert dat de datacentra van Google Nederland zo’n 3400 banen opleveren.

Indirecte banen

Natuurlijk zitten daar dan alle mogelijke indirecte banen bij, zoals werknemers van bedrijven die door de vestiging van het datacenter een klus krijgen. Denk aan de bouwbedrijven die de centra in de polder neerzetten. De bouw levert alleen al ongeveer 1.380 voltijdbanen per jaar op, becijfert Copenhagen Economics voor Google. De overige banen zijn in telecom, beveiliging, bedrijfsondersteuning, en sectoren als detailhandel, transport, hotels en restaurants, onroerend goed, juridische zaken, en boekhouding.

Induced jobs

Maar ook rekent Basalisco er ’induced jobs’ bij, banen die hier weer van zijn afgeleid. ,,Een kraan die bezig is met de bouw van een datacenter, is zelf ook gemaakt door mensen”, zegt Basalisco. Bij de ’induced jobs’ moet je bijvoorbeeld ook de middenstand rekenen. Plekken, zogezegd, waar de werknemers van Google en die van de toeleveranciers hun eigen salaris uitgeven.

Behalve banen levert de vestiging van de Google-datacentra de regio’s waarin ze zijn gevestigd, nog meer voordelen op, meldt woordvoerster Cindy Penders. Google heeft in de vijf jaar dat zijn datacenter in Eemshaven was gevestigd, ongeveer een miljoen euro geschonken aan non-gouvernementele organisaties die op het gebied van milieu en onderwijs bij de zoekgigant aanklopten. Ook in Middenmeer wordt die geldpot straks opengesteld.

In de Kop van Noord-Holland worden daarnaast onderwijsinitiatieven gesteund. Google steunt drie projecten die nauw verweven zijn met de datacentra, zoals een Koelsystemen Trainingscentrum bij ROC Kop van Noord-Holland, een Internet of Things Exploratie Academie in Schagen, en het High Voltage Training Operationeel niveau aan het Nautisch College.

Hoogleraar: ’Zeven extra banen? Eerder 0,7’

Professor dr. Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsrecht aan de universiteit van Tilburg, gelooft niets van de bewering van Google dat voor elke echte baan, er zeven indirecte banen zijn als gevolg van de vestiging van datacenters in Middenmeer en Eemshaven. ,,Zeven? Eerder nul komma zeven.”

De hoogleraar baseert zich op recent Engels onderzoek naar indirecte werkgelegenheid, een gegeven waar veel grote bedrijven mee schermen als zij zich ergens willen vestigen. Vooral politieke bestuurders hebben hier wel oren naar. Wat is er mooier om te kunnen zeggen dat je de werkloosheid in je gemeente hebt opgelost door het binnenhalen van een grote werkgever?

Gehakt

Professor Wilthagen maakt er gehakt van. ,,Uit het Engelse onderzoek naar indirecte werkgelegenheid blijkt dat er hooguit 0,7 baan bij elke ’directe’ baan kan worden opgeteld. Ik ken sowieso geen enkel onderzoek dat hoger uitkomt dan 1,7 baan aan indirecte werkgelegenheid per directe baan. De indirecte werkgelegenheid is overigens vooral laaggeschoold werk, en maar voor een heel klein deeltje hoger geschoold. Een verhouding van één extra baan op elke ’directe’ baan is misschien soms nog te verantwoorden, als je heel veel extra banen hebt door bijvoorbeeld catering, en mensen die hun geld uitgeven in lokale winkels. Maar iemand die bij een datacenter zijn eigen wortelsapje meeneemt naar zijn werk, gaat daarvoor echt niet naar de groentenboer in het dorp. Die is er trouwens al niet eens meer, die groentenboer. Alleen oudere studies gaan er nog van uit dat de nieuwe werknemers een hoop geld uitgeven in winkels.”

Opschroeven

Wilthagen heeft zich eerder kritisch uitgelaten over de wijze waarop vooral Amerikaanse bedrijven ’werkgelegenheid’ zo opschroeven. Discussies over andere zaken, zoals de esthetiek (zeg maar de lelijkheid) van de datacenters, verstommen sneller als er met kolossale werkgelegenheid wordt geschermd. Maar Wilthagen voorziet dat dit hier niet zo is. ,,In een datacenter houdt Google zich niet bezig met innovatie, maar met opslag. Als innovatieve bedrijven bij elkaar gaan zitten, zoals in Amsterdam of in de campus Eindhoven, kan daar wel nieuwe werkgelegenheid uit ontstaan.”

,,Die ’induced’ werkgelegenheid vind ik letterlijk een ver-weg-redenering. Want die kraan waar men over sprak, kan natuurlijk best in China zijn geproduceerd en dáár dus werkgelegenheid hebben opgeleverd. Induced werkgelegenheid vind ik geen heel sterk argument. Ik zou liever blijven bij de ’multiplier’ (banenvermenigvuldiger) die we kennen, en dan heb je het vrijwel altijd over minder dan één extra baan per directe baan.”

Noordhollands Dagblad